Welsh transcript.xls

Dywedodd Tad-cu mwy wrthyf am y Rhyfel Fawr heddiw - ac yna gofynnais a gawn i fynd i'r atig eto i edrych ar bethau fy Hen Dad-cu Mae yna gymaint o atgofion - Mae e fel petai e yma gyda mi, a phan rwy'n dal y pethau ynny oedd mor werthfawr ganddo, mae ei hanesion yn dod yn fyw yn wir Pan dorrodd y Rhyfel Byd Cyntaf allan dim ond dwy ar bymtheg oeddwn idwy ar bymtheg.dwy ar bymtheg…dwy ar bymtheg Rhuthrodd miloedd o ddynion a bechgyn i ymrestru i wneud beth allent i wasanaethu eu gwlad.
.
Aethant i ymrestru gyda'u ffrindiau a rhaid ei fod yn ymddangos yn antur fawr. Wydden nhw ddim beth i'w ddisgwyl a wnaethon nhw ddim holi – dywedodd Tad-cu mai dyna oedd orau… ‘Cyn y Rhyfel Byd Cyntaf, .roedd bywyd mor normal, mor fendigedig, doedd gennym ddim profiad o ryfel Ar Dydd Sadwrn aethom i weld parêd y 'specials' gerbron y Brenin a'r Frenhines. Rhoddodd inni syniad o'r nifer enfawr o hen dynion, dros oedran bod yn y fyddin a wirfoddolodd am y gwaith.' Mae Lloegr yn disgwyl i bob dyn wneud ei ddyletswydd bob dydd' Euthum i'r lle agosaf lle roedd dynion yn cael eu rhestru ac fe'm gwrthodwyd.rhy ifanc Yn 1914 yr oedd fy hen dat-cu yr un oed â'r ganrif. Yr oedd yn rhy ifanc i fod yn filwr parhaol ond newidiodd y rhyfel bopeth. Ymunodd ag un o'r bandiau castrodol cyn gynted ag y medrai. Rwy'n ceisio dychmygu'r bechgyn pedair ar ddeg rwyf i'n eu hadnabod yn mynd i ryfel Rwy'n deuddeg a chwarter mlwydd oed ,ac yn union bum troedfedd a thair modfeddo daldra, a wnewch chi eich gorau isicrhau lle i mi fel biwglwr oherwydd gallaf eich sicrhau y gwnaf fy ngorau dros fy Nuw, fy Mrenin a'm Gwlad. Felly, i ffwrdd â mi, ar fy mhen fy hun a galw ym mhencadlys y trydydd bataliwn. Ies i weld y meddyg, holodd fy oedran a dywedais bedair ar bymtheg a dywedodd;"O'r gorau .ngwas rwy'n credu y gwnei di'r tro" Pan ddaeth y rhyfel came, roeddem ni i gyd yn hynod wladgarol, yr oedd popeth yr oeddem yn ei gynrycholi, popeth y credem ynddo, dan fygythiad Dyma ni'n gorymdeithio allan o'r gwersyll i gael ein rhan o'r antur fawr roeddem yn ifanc ac yn rhuthro i ymrestru Yr oedd disgyblaeth filwrol yn gwbl newyddi ni i gyd, roedd hynny'n sioc ac fe gymerodd sawl wythnos i gyfarwyddo â hynny Roedd yn rhaid inni godi tua chwecha mynd allan i orymdeithio. Rhoddwyd lifrau i ni; rwy'n credu bod f'un i i lawr i'm ffêr Rydw i mor ofnadwy o falch ein bod yn mynddyma beth yr ydym wed bod aros amdano cyhyd ac mae wedi dod yn gynt nag yr oeddem yn disgwyl neu gobeithio Gyda phob dymuniad da am y Rhyfel Fawryou ydych chi oll wedi'i ymrwyno ynddi Newidiasant o fechgyn i filwyr dros nos bron - dywedd Tad-cu eu bod llawn cyffro and yn falch o fod yn rhan o rywbeth mor bwysig.Roedd cymaint i'w ddysgu, doedd ganddyn nhw ddim amser i feddwl am yfory pan fyddai'r ymarferion gyda reiffl yn troi yn beth go iawn/rhywbeth o ddifrif.
Gwaith y dyn radio, roedd yn apelio ataf oherwydd ei fod yn rhywbeth newydd. Byddent yn anfon Morse atom am oriau, ar gleciwr a roedd rhaid i ni ddarllen y Morse. hwn Rhaid oedd bod yn fanwl gywir oblegid nid oedd lle i fwrw amcan. Roedd gan bob reiffl ei hynodrwydd ei hyn, i daro'r nod roedd rhaid imi anelu dwy droedfedd i'r chwith Roedd ei gyflymder yn dda, ei esgyniad yn dda ac roedd yn trin yn rhagorol Gwelais ef yn syrthio i'r ddaear mewn llen o dân Mwgwd nwy, cwfl, gogls, A Gasmask, a hood, goglau, sylladuron gyda thiwb, yr oedd rhaid i chi ei roi yn eich ceg ac anadlu trwy'r tiwb hwnnw Mortar dwy fodfedd o hyd, gallai danio mor gyflym ag y gallwch ei borthi as you fed it Ar y Zeppelin, fi oedd y swyddog gweithredol oedd yn gyfrifol am y bomiau. Roedd ein llong yn chwe chant a hanner o droedfeddi o hyd llong yn chwe chant a hanner troedfedd o hyd Yna o'r diwedd cafodd hen dad-cu wybod sut beth oedd rhyfel mewn gwirioneddwhat war was really like Annwyl Dad, rydywm yn paratoi i fynd i ymladd felly meddyliais y cymerwn y cyfle hwn i anfon gair rhag ofn i'r gwaethaf ddigwydd… Dim ragor o chwarae ar fod yn filwyr,o hyn ymlaen roeddem i wneud y peth o ddifrif .ac os oedd pawb arall mor ofnus ag yr oeddwn i, yna roeddem i gyd wedi'n parlysu gan ofn Golwg truenus oedd gweld a chlywed ein cydfilwyr yn marw wnaf i byth anghofio'r golygfeydd erchyll o'r cyfanour comrades dying I shall never forget the ghastly sights of it all Wnaf i bth anghofio fy noson gyntaf yn y ffosydd - it was painful to breathe Dim ond ar ôl brwydro'n barhaus a gweld ein ffrindiau'n cael eu lladd y trawodd y gwir erchylltra ni Allwn i ddim fod wedi dioddef e llawer yn hwy Aethom ati i agos ffos i ni ein hunain hanner canllath yn unig o ffosydd y Twrciaid, roedd y gwres a'r pryfe yn anioddefol bron Byddai llu o bryfed tn glynu o gwmpas ein ffroenau. Ar ôl treulio naw mis yn yr anialwch, teimlwn fy mod wedi fy ngeni o'r tywod Mae'n flin gennyf ddweud wrthych fo Fred ar goll, ac erinni wneud ein gorau i ddod o hyd iddo buom yn aflwyddiannus hyd yn hyn Rhaid ei fod yn erchyll …y golygfeydd, yr oglau a'r sŵn … A cholli'r bobl a oedd wedi dod yn ffrindiau gorau i chi Mae Dad-cu yn dweud i'r milwyr orfod canfod ffyrdd eraill i gadw'n brysur ac yn siriol. Weitiau gallent fwynhau eu hunain - gyda cherddoriaeth neu fathau eraill o adloniant- A chyda pethau oedd yn eich atgoffa o gartref a'r pobl roeddech yn eu caru. roedd hynny'n wirioneddol bwysig (42) 97/10/1
Canfyddais fadfall symudliw ac yn ei gadw yn y babell ar bolyn; mae'n gryn hwyl i'w wylio Mae'r band yn chwarae nawr gyda'rAlmaenwyr ac ychydig o'r werin bobl yn gynulleidfa i ni. Allwch chi ein beio am ei wneud yn llawen 00039-7-6
Ym mhabell fawr y swyddogion dyma ni'n heidio i fewn a chyflwyno cyngerdd Rydw i wedi ymolchi mewn mwg llawn dŵr 000445-1
Doedden ni ddim yn gyfarwydd ag ymolchi mewn cwmni (38) 87/56
Chredech hi ddim y caredigrwydd sydd rhwng dynion yma men out here (77) 81/35/1
Yn y prynhawn daeth band pres adrannol,yn amlwg gyda'r bwriad o' godi'n calonnau….a buontyn chwarae am ddwy awr (55) P216
Codwch eich calon a chofio cyfnodau hapus bywyd yn unig happy times of life Fyddai hen dad-cu ddim yn sôn am beth oedd yn digwydd draw acw – ceisiodd wneud ei lythyron yn hwyliog oherwydd fe wyddai nad y milwyr yn unig oedd yn dioddef. Roedd pobl gartref yn dioddef hefyd… 04223-1-1
Yn sydyn gwelsom ryw oleuadau, nid oedd Llundain mewn tywyllwch ac roedd yn rhaid inni ollwng ein bomiau darkened and we must drop our bombs (75) 97/25/1
Clywodd Eric a finne ill dau y bomiau'n syrthio. Gallwnweld y ffrwydron gwrthawyrennol yn ffrwydro dros y ddinas, roedd fflachiadau llachar dros yr holl wybren ac ergydion sydyn (72) 89/9/1
Golygai godi'n gynnar a gwaith caled a brwnt, glanhau'r baw oddiar y buchod cyn eu godro (71) 92/49/1
Doedd gan bobl fawr o feddwl o'r merched oedd yn cynhyrchu arfau, ond roedd yn rhaid iddynt wneud y gwaith. Roeddwn i'n credu fy mod yn gwneud y peth iawn ond mae'n amlwg na ddylaswn fod wedi. Ysgrifennodd fy ngŵr i ddweud "Bwriadwyd ferch neis fel ti i blanta, nid i ladd" 00566-7-1
Fe welwch chi wel plant oedden ni wrth gwrs doedden ni ddim yn malio a fyddem yn cael ein chwythu'n ddarnau ai peidio, wel dydych chi ddim pan rydych chi'n blant, ydych chi mewn gwirionedd, dydych chi ddim yn sylweddoli ydych chi?Roedden nh arfer ein galw yn ganeris roeddem yn felyn llachar 00512-6-6
Roedd yn rhaid gwneud llawer o rwymo'r anafiadau nos a dydd. Bu'n rhaid iddo gael ei goes wedi'i dorri i ffwrdd a dyna lle''m gadawyd i gyda'i goes yn fy llaw a throdd y meddyg ataf a dweud "Well rhowch y yn y bwced nyrs"Byddai llu o ddynion yn fy neffro gyda hunllefau (72) 81/9/1
Wrth i'r bechgyn ddechrau gwella medrent fynd o gqmpas ateo, daethom i'w hadnabod. Ar ôl yr holl flynyddoedd rwy'n dal i'w cofio Roedd cymaint o wroldeb a chymaint o drasiedi. Dydw i ddim yn credi fod llawer odeuluoedd na gollodd da, gŵr, mab, brawd neu gyfaill. A dyna paham y mae llythyron a lluniau mor bwysig. Dyna'r cyfan sydd ar ôl… (56) 87/56/1
Fedraf i ddim ysgrifennu cyn y Nadolig, peidiwch â'i ddifetha oherwydd nad ydym i gyd gartref. Gallwch fod yn siwr y byddwn ni i gyd yn llawen yma serch hynny. Efallai y byddaf adref erbyn y Calan (60) 01/6/1 " Annwyl Dat a Mam" (tdim ond llythyr rhag ofn i
mi gael fy lladd yw hwn gan na fyddwn yn hoffi eich gadael chi i gyd heb ddiolch i chi am yr holl a wnaethoch drosof. Hoffwn i chi gysannu'r plant i gyd ar fy rhan WAR RECORDS &
Lladdwyd eich mab ar y 28ain o Ionawr (lleisiau'r Obituries of Alfred
plant "Awh") Cafodd farwolaeth milwr yn rheng Shafto & CG Barton
Gedy ferch a anwyd ar fore Nadolig (60) 79/15/1
Bellach mae'r papurau'n cyhoeddi rhestrau hir bob dydd or' rhai a fu farw, a anafwyd a sydd ar goll (Vlleisiau'n rhestru'r clwyfedigion) Parhau'n fyw…Rhyddhawyd, Bu farw Gorffennaf 1916…Ebrill 1918 (106) 01/46/1
Cofiwch fi ac fe'ch caraf am byth bythoedd (89) 88/18/1
Yn nyddiau cynnar Mai 1919, dychwelais adref, H.CLEGG (V.O.)
Icanfûm fy mod yn perthyn i'r genhedlaeth o ddynion a gafodd eu taflu yn eu holau i wareiddiad (34) 86/36/1
Dydw i byth am weld unrhyw beth tebyg eto. Mae E.BLORE (V.O.)
(71) CWGC KENYON
Bellach mae'r tir yn anialwch o dyllau ffrwydron Mae miloedd o gladdedigaethau unigol dynion na (90) 80/22/1
ellid mynd atynt ar y pryd i'w claddu. Tsafai REVEREND DAVID
croes amrwd o bren gwyn. Ar y groes roedd RAILTON (VO*2
ysgrifen mewn llythrennau mewn pensil du - Milwr Prydeinig Anhysbys, gwnaeth y bedd hwnnw i mi feddwl (87) 96721
Rwy'n amgau llun i'r amgueddfa o'n hannwyl fab a A.G.NEWMAN (V.O.)
Gyrrais lun o'm mabr. Bydaf yn falch o'i gale ymysg eich casgliad Anfonaf lun o'm mab a gollodd ei fywyd ar ei fordaith gyntaf er fawr ofid i ni Mae popeth a wn am fy hen dad-cu yn yr
ystafell hon. Yr ydym mor ffodus i allu ei gofio
fel hyn. Ond roeddem yn fwy ffodus fyth ei fod
wedi dychwelyd adref.
(84) 97/10/1
Yn ystod y dwy funud o distawrwydd, gwelaf lu o ffigurau mewn caci, drychiolaethau. Rhith o'r gorffennol

Source: http://archive.theirpast-yourfuture.org.uk/upload/package/103/pdfs/People_of_the_Great_War_Film_Transcript_Welsh.pdf